شناسایی مؤلفه‌های مفهومی اخلاق کسب‌وکار در کشاورزی: تحلیل خوشه‌ای برداشت‌ها

هدف این تحقیق، شناسایی و تحلیل ابعاد یا مؤلفه‌های اخلاق کسب‌وکار در بخش کشاورزی، بر پایة تحلیل برداشت‌های مالکان و مدیران کسب‌وکارهای کشاورزی، با رویکرد آمیخته است. جامعة آماری تحقیق را کارآفرینان، مالکان و مدیران کسب‌وکارهای فعال در استان گلستان تشکیل می‌دهند. در مرحلة نخست، با بهره‌گیری از مصاحبة کیفی نیمه‌ساختارمند، برداشت‌های پاسخگویان از رعایت مسائل اخلاقی در کسب‌وکارهای کشاورزی شناسایی شد. سپس به تحلیل محتوای کیفی مصاحبه‌ها به‌منظور استخراج گویه‌های نشانگر وجوه اخلاقی کسب‌وکارهای کشاورزی اقدام شد. در مرحلة دوم، مجموعة ‌گویه‌های حاصل از مرحلة اول در قالب پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته تدوین شد و برای ارزیابی مبتنی‌بر طیف لیکرت در اختیار پاسخگویان قرار گرفت. داده‌های به‌دست‌آمده با بهره‌گیری از تکنیک تحلیل خوشه‌ای سلسله‌مراتبی تحلیل شد. نتایج نشان داد مؤلفه‌های مفهومی اخلاق کسب‌وکار در کشاورزی عبارت‌اند از: حفاظت منابع، تولید کم‌نهادة آلی، زیست‌بوم‌گرایی، پایبندی مذهبی، نیکداری اجتماعی، تجارت عادلانه، مشارکت و همگرایی نهادی، کارآفرینی‌گرایی، رعایت حقوق نیروی کار، پیشرفت‌گرایی و شایسته‌سالاری، کیفیت‌گرایی، ترویج عمومی دانش و فناوری، رعایت مسائل ایمنی و بهداشتی در کار، تعهد به توسعة اجتماعی و بازاریابی اجتماعی. با توجه به چندگانگی ابعاد اخلاق کسب‌وکار در کشاورزی، تلفیق این ابعاد در الگوهای نظری، چارچوب‌های مفهومی و شاخص‌ها و سازوکارهای ترویج و توسعة کشاورزی پایدار پیشنهاد می‌شود.